Als ik je zou vragen je waarden op te noemen, zou je die dan direct kunnen opsommen zonder er al teveel over na te denken? Ikzelf heb daar wel even tijd voor nodig. Mijn kernwaarden heb ik vrij helder voor me (Vrijheid, Eerlijkheid, Liefde, Verbinding, Authenticiteit), de overige waarden minder. Logisch ook, want elk mens heeft een stuk of 5 kernwaarden die het meest belangrijk zijn, onveranderd blijven én, als het goed is, op alle vlakken in iemands leven terugkomen. Wanneer dit niet het geval is, laat je jezelf vaak ergens in de steek en krijg je vroeg of laat te maken met innerlijke wrijving.

Waarden zijn onderdeel van je interne filter, waar ook o.a. je herinneringen in liggen opgeslagen. Je eerste waarden krijg je mee vanuit je opvoeding, waarin voor je werd bepaald wat belangrijk is. Deze neem je vaak automatisch over, gekoppeld aan bijbehorende overtuigingen welke we in dit voorbeeld normen (gedragsregels) noemen. Hierin bepaal je welk gedrag nodig is om te voorzien in je waarden. In de keuzes die je maakt gedurende de dag, beweeg je óf ernaartoe (voorzien in) óf ervandaan (voorkomen dat). In iemands mening of stelling hoor je vaak een overtuiging, met een achterliggende waarde doorklinken. Let maar eens op..

Voorbeeld
Waarde: Respect
Norm en/of Overtuiging: In een gesprek laat je elkaar uitpraten.

Keuze voorzien in (tegemoet komen aan): Je luistert aandachtig en ziet de persoon voor wie hij of zij is.
Keuze voorkomen dat (je het kwijtraakt): Je zet jezelf meer op de voorgrond en trekt het gesprek naar je toe, om respect min of meer af te dwingen.

Je kunt deze 2 keuzes ook onderverdelen in liefde of angst

Merk je het verschil op?
Álle waargenomen prikkels vanbinnen en vanbuiten passeren je filter voordat ze verwerkt worden en er gedrag uit voortvloeit. Zo kan het nuttig zijn een stresssituatie te ontleden en je waarden erin te ontdekken. Als je waarden in het 5G Schema zou passen, zou het er als volgt uit zien:

1. Gebeurtenis
2. (Kernwaarden) – filter
3. Behoefte ontstaat (… is nodig om …) – filter
4. Overtuiging (en dat krijg ik op … manier) – filter              
5. Gedachte – filter
6. Gevoel
7. Gedrag
8. Gevolg

Waarden zijn dus in feite idealen van een individu of een groep mensen. Hoe groter het verschil in cultuur, religie, generatie of samenleving, hoe groter de verschillen in waarden. Bij waarden gaat het vaak om goed of slecht. Zodra je merkt in een situatie dat je aan het oordelen bent, is het waarschijnlijk dat er iets gebeurt wat in strijd is met één van je waarden of een daaraan gekoppelde overtuiging.

Waarom het belangrijk is om jouw waarden te kennen

1. Onbewust heb je waarden overgenomen die misschien helemaal niet bij jouw authentieke IK passen. Om te voorkomen dat je jezelf ‘verliest’ is het nuttig een opsomming te maken en inzicht te creëren, zodat je hierop je keuzes in het vervolg kunt afstemmen.
2. Hoe meer je leeft in lijn met je kernwaarden, hoe gelukkiger je zult zijn. Je voelt meer voldoening en je leven krijgt letterlijk meer ‘waarde’.
3. Ineens begrijp je waarom het niet zo botert met die ene collega en waarom je weg bent gegaan bij je vorige werkgever. Waarden kunnen behoorlijk botsen en dit gaat vroeg of laat wringen. Voorkom dat er een flinke stressor (in jezelf) ontstaat door jouw waarden te vergelijken met die van je partner, je werkgever, en ja zelfs, de overheid.

Voorbeeld
De veelbesproken discussie vandaag de dag rondom wel of niet vaccineren komt in feite ook neer op een verschil in waarden. De vraag is, welke telt zwaarder; vrijheid of veiligheid? Vertrouwen of controle? Zelfstandigheid of zorgzaamheid? Welke keuze is liefde; welke is angst en vanuit welk perspectief. Respect alom het belangrijkst, oordeel is onnodig.

Om erachter te komen wat jouw waarden zijn..

Stel je jezelf de volgende vraag:
> Wat vind ik belangrijk in mijn werk? (en waarom?)
> Wat vind ik belangrijk in mijn relatie? (en waarom?)
> Wat vind ik belangrijk in …? (en waarom?)
> Waar werd ik als kind (jonger dan 7jr) écht blij van? (en waarom?)

Door de waarden één op één met elkaar te vergelijken, sorteer je deze op belangrijkheid. De bovenste 5 in je rijtje zijn je kernwaarden. Bedenk vervolgens 3 activiteiten waarop jij uiting geeft (of wilt geven) aan jouw kernwaarden.

Voorbeeld
Door ZZP’er te zijn kom ik tegemoet aan mijn waarde Vrijheid.

LET OP: Velen hebben een kernwaarde die zó vanzelfsprekend is, dat het niet eens in je opkomt om deze te benoemen bij het beantwoorden van bovenstaande vragen. Dit is je nr. 1 waarde. Benieuwd welke dit is? Laat een berichtje achter en samen komen we erachter!